Devlet memurları, ek iş yapabilme imkanının olup olmadığını merak ediyor. Memuriyete zarar vermeden ne tür ek işler yapabileceğini araştırıyor.
Bu kapsamda, memur; bir şirkete ortak olabilir mi, şirket yönetiminde yer alabilir mi, başkası adına kayıtlı ticari işletme için vekaleten faaliyet yürütebilir mi, mesai saatinden sonra seyyar satıcılık ya da tamir işleri yapabilir mi, konut ya da işyeri alım satımına aracılık ederek para kazanabilir mi, araç alıp satarak ek gelir elde edebilir mi, kitap yazabilir mi, köşe yazarlığı yapabilir mi, müzik yapabilir mi, sosyal içerik üreticiliği ya da mobil uygulama geliştiriciliği yapabilir mi, özel ders verebilir mi, …?
Tüm bu soruların cevabını bu haberimizde bulmaya çalışacağız.
Devlet memurlarının yürüttüğü görevler, kamuya ait sürekli faydalar içermesi nedeniyle, devlet memurlarına, yürüttüğü hizmete dair kamusal faydaların zarar görmemesi için kamu görevi dışında bazı ek işler yapması yasaklanmıştır.
Konu, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 28 inci maddesinde düzenlenmiştir. Kanun metni aşağıdaki şekildedir:
“Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre(Tacir) veya (Esnaf) sayilmalarini gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif sirketlerde ortak veya komandit sirkette komandite ortak olamazlar.(Görevli olduklari kurumlarin istiraklerinde kurumlarini temsilen alacaklari görevler hariç).Memurlarin üyesi olduklari yapi, kalkinma ve tüketim kooperatifleri ile kanunla kurulmus yardim sandiklarinin yönetim ve denetim kurullari üyelikleri görevleri ve özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanin disindadir.Esleri, resit olmayan veya mahcur olan çocuklari, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bagli olduklari kuruma bildirmekle yükümlüdürler.”
Şimdi memurlara gelir getirici faaliyet olarak yasaklanan ya da yasak dışı bırakılan faaliyetleri başlıklar halinde inceleyelim.
Memurlar şirket ortağı olabilir mi?
Memurlar, bazı şirketlere ortak olabilirken bazı şirketlere ortak olması yasaklanmıştır.
Şirket ortakları sınırlı ve sınırsız sorumlu olarak gruplandırılmaktadır.
Anonim ve limited şirket ortakları ile komondit şirketlerde komanditer ortaklar sınırlı sorumlu ortaklar iken; adi, kollektif ve komandit şirketlerde komantite ortaklar sınırsız sorumlu ortaklardır.
Memurlar, şirketlerde sınırlı sorumlu ortak olurken, sınırsız sorumlu ortak olmaları yasaklanmıştır.
Bu kapsamda memurlar, komandit (sadece komanditer ortak olarak) limited ve anonim şirketlere ortak olabilirler.
Ancak memurların adi ve kollektif şirket ortağı ile komandit şirketlerde komantite ortak olmaları yasaklanmıştır.
Memurlar şirket yönetiminde yer alabilir mi, ticari temsilci ya da vekil olabilir mi?
Memurların her türlü şirket yönetiminde yer almaları ya da şirket adına sorumluluk almaları yasaklanmıştır.
Ayrıca ticari mümessil(temsilci) veya ticari vekil olamazlar.
Bu kapsamda memurlar limited ve anonim şirketlere ortak olurken, bu şirketlerin yönetiminde yer almaları yasaklanmıştır.
Şu ayrıntıya dikkat çekmek isteriz ki, bir memur limited ya da anonim bir şirketin %100 sermayesine sahip olup yönetimine dışarıdan birilerini yönetici olarak atayamaz.
Çünkü Ticaret Kanunu, en az bir yöneticinin şirket ortağı olmasını şart koşmaktadır.
Öte yandan bir memur, yerli ya da yabancı haber ajanslarının, değişik ürün markalarının bölgesel ya da ülke temsilcisi olamazlar. Bu, ticari temsilci ya da vekil olma anlamına gelir.
Memur, başkası adına kayıtlı ticari işletme adına vekaleten faaliyet yürütebilir mi?
Memura verilen vekaletname, ticari işletme adına hareket etme şeklinde düzenlenmişse, bu, ticari faaliyet anlamına geleceğinden, memur, başkası adına kayıtlı ticari işletme adına vekaleten faaliyette bulunamaz.
Memur mesai saatleri dışında seyyar satıcılık ya da tamir işleri yapabilir mi?
Memurun seyyar satıcılık ya da tamir işleri yapması, esmaf(mükellef) olmayı gerektiren faaliyet olduğundan yasaktır.
Faaliyetin Gelir Vergisi Kanunu 9.Maddesi uyarınca esnaf vergi muafiyeti kapsamına alınan faaliyetlerden(evde ürün üretip internetten satmak, fotoğrafçılık, hurda toplayıcılığı.. gibi) olması durumu değiştirmeyecektir.
Memur, konut, işyeri ya da oto alım satımı yaparak ya da bunların alım satımına aracılık ederek para kazanabilir mi?
Memurun bu şekilde iş yaparak para kazanması mümkündür. Ancak bunun sıkı kuralları vardır.
Gayrimenkul açısından
Memurun gayrimenkul alım satımından kazanç elde etmesi mümkündür.
Ancak bunun bir ticari organizasyon çerçevesinde yapılmaması gerekir.
Gayrimenkul alım satımının ticari bir organizasyon çerçevesinde olup olmadığını nasıl anlaşılır?
Memur bir yıl içinde 1’den fazla konut alım satımı yapar ya da birden fazla müteakip yıllarda konut alım satımı yaparsa, bu, ticari bir organizasyon olarak görülecek ve vergi dairesinde ticari mükellefiyet tesisi gerektirdiğinden, bu şekildeki faaliyet memura yasaktır.
Ancak, memurun mutat olmayan (yani yılda bir defa ya da üç beş yılda bir defa gibi) gayrimenkul alış satışından para kazanması mümkündür.
Bu şekildeki gayrimenkul satışının, alış tarihinden itibaren 5 yıl içinde yapılması durumunda, istisnanın üzerinde gelir elde edilirse, değer artış kazancı olarak beyan edilmesi gerekliliği unutulmamalıdır.
Memurun mutat(sürekli) olmayan gayrimenkul alım-satımına aracılık ederek para kazanması, Gelir Vergisi Kanununa göre arızi kazanç olarak değerlendirildiğinden, istisnanın üzerindeki gelirin beyan edilmesi şartıyla yasak değildir.
Ancak bu faaliyetin, bir yıl içinde 1’den fazla ya da birden fazla müteakip yıllarda yapılması, ticari bir organizasyon olarak görülecek ve vergi dairesinde ticari mükellefiyet tesisi gerektirdiğinden, bu şekildeki faaliyet memura yasaktır.
Oto alım satımı gibi diğer tüm ticari emtiaların alım satımı da yukarıdaki kurala göre değerlendirilmelidir.
Memur, kitap yazabilir mi, köşe yazarlığı yapabilir mi?
Yazarak bir şeyler üretmek, fikir eseri olarak değerlendirildiğinden, kitap yazmak ve köşe yazarlığı yapmak, memura yasak değildir.
Ancak, memurun ürettiği bu eserlerden telif ücretinin dışında başka bir gelir elde etmemesi gerekir.
Mesela, memur, yazdığı kitabı telif ücreti karşılığı yayınevine basım yetkisi vermesi mümkün iken, memurun yazdığı kitabı, ücreti karşılığı bastırıp satışını kendisinin yapması ticari faaliyet olarak değerlendirilecektir.
Ya da yazdığı kitabın arka kapağına basılan reklamdan gelir elde etmesi ticari kazanç olarak değerlendirileceğinden, memura yasaktır.
Memur, müzik yapabilir mi?
Memurun güfte yazması ya da müzik bestelemesi sanat eseri olarak değerlendirildiğinden, memura yasak değildir.
Ancak, memurun, mesai saatleri dışında bir gece kulübünde müzik icra etmesi ya da müzik dersi vermesi, serbest meslek olarak görüleceğinden, vergi dairesinde mükellefiyet tesisi gerektirecek memura yasak haline gelecektir.
Memur, sosyal içerik üreticiliği ya da mobil uygulama geliştiriciliği yapabilir mi?
Memurun her iki faaliyeti de yapması mevcut mevzuat hükümlerine göre mümkün değildir.
Memur, özel ders verebilir mi?
Özel ders vermek, serbest meslek kazancı olarak vergi dairesinde mükellefiyet tesisi gerektirdiğinden, memura yasaktır.
Ticaret ve Diger Kazanç Getirici Faaliyetlerde Bulunma Yasagina Aykiri Hareket Edenlere Uygulanacak Cezalar:
657 Sayili Kanunun disiplin hükümlerini düzenleyen 125 inci maddesinin (D) bendinin (h) fikrasında ; Ticaret yapmak veya Devlet memurlarına yasaklanan diger kazanç getirici faaliyetlerde bulunmanın kademe ilerlemesini durdurma cezası ile cezalandırılacagi hüküm altına alınmıştır.
Bu hüküm gereğince yasaklanan faaliyette bunanların, kademe ilerlemeleri, fiilin ağırlık derecesine göre 1-3 yil durdurulur.
Ayrica, eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları yasaklanan faaliyetlerde bulunanlar bu durumu 15 gün içerisinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler.
Bu yükümlülüğü yerine getirmeyenler, 657 sayılı kanunun 125 inci maddesinin B/b bendi gereğince kınama cezası ile cezalandırılırlar.