Site icon Çalışanlar.Net

Memur, amirin her emrini yerine getirmek zorunda mı, amir kanuna aykırı emir verirse ne olur?

Kamuda iş ve işlemlerin sağlıklı yürütülmesi için amirin belirli bir koordinasyon çerçevesinde emir vermesi, memurun da verilen emri geciktirmeden ve gereği gibi yerine getirmesi son derece önem arz etmektedir.

Ancak, devlet çok büyük bir organizasyon olduğu için, kanun koyucu, emiri verenin yetkisini kötüye kullanma ihtimaline karşı, memuru koruma yolları koymuştur.

Önemine binaen, bu konu Anayasa’nın 137.Maddesinde “Kanunsuz Emir” adı altında aşağıdaki gibi düzenlenmiştir:

“Kamu hizmetlerinde herhangi bir sıfat ve suretle çalışmakta olan kimse, üstünden aldığı emri, yönetmelik, tüzük, kanun veya Anayasa hükümlerine aykırı görürse, yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir. Ancak, üstü emrinde ısrar eder ve bu emrini yazı ile yenilerse, emir yerine getirilir; bu halde, emri yerine getiren sorumlu olmaz.

Konusu suç teşkil eden emir, hiçbir suretle yerine getirilmez; yerine getiren kimse sorumluluktan kurtulamaz.

Askeri hizmetlerin görülmesi ve acele hallerde kamu düzeni ve kamu güvenliğinin korunması için kanunla gösterilen istisnalar saklıdır.”

657 Sayılı Devlet Memurları Kanunun 10.Maddesinde amirin maiyetindeki memurlara hakkaniyet ve eşitlik içinde davranıacağı, amirlik yetkisini kanun, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslar içinde kullanacağı belirtildikten sonra; maiyetindeki memurlara kanunlara aykırı emir veremeyeceği ve maiyetindeki memurdan hususi bir menfaat temin edecek bir talepte bulunamayacağı hüküm altına alınmıştır.

Aynı Kanunun 11.Maddesinde konu memur açısından düzenlenmiştir.

Devlet memurlarının kanun, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslara uymakla ve amirler tarafından verilen görevleri yerine getirmekle yükümlü ve görevlerinin iyi ve doğru yürütülmesinden amirlerine karşı sorumlu olduğu belirlendikten sonra; devlet memurunun amirinden aldığı emri, Anayasa, kanun, tüzük ve yönetmelik hükümlerine aykırı görürse, yerine getirmeyeceği ve bu aykırılığı o emri verene bildireceği; amir emrinde ısrar eder ve bu emrini yazı ile yenilerse, memurun bu emri yapmağa mecbur olduğu, ancak emrin yerine getirilmesinden doğacak sorumluluğun emri verene ait olduğu hüküm altına alınmıştır.

Devamında, konusu suç teşkil eden emirin, hiçbir suretle yerine getirilmeyeceği; yerine getiren kimsenin sorumluluktan kurtulamayacağı uyarısında bulunulmuştur.

MEMUR HANGİ EMİRLERİ YERİNE GETİRMEZ

Yularıda değinilinen mevzuat hükümlerinden memurun iki tür emri yerine getirmeyeceği sonucu çıkmaktadır.

  1. Eğer verilen sözlü bir emir Anayasa, kanun, tüzük ve yönetmeliğe aykırı ise bu emir yerine getirilmez, amire durum bildirilir. Amir emri bu kez yazılı olarak verebilir. Görev yazılı olarak verilirse bu kez yerine getirilmelidir. Memura düşen sadece yazılı görev emrinin iptali içini tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemesinde dava açmaktır.
  2. Eğer verilen görev mevzuata aykırılık teşkil etmesi yanında suç ise bu görev amir tarafından yazılı olarak tekrar edilse de yerine getirilmez.

Mesela, evrakta sahtecilik suç olduğu için amir, maiyetindeki memurdan bir belge içeriğinde sahtecilik içeren oynama yapmasını talep etse ve bu emri yazılı olarak verse dahi memur bu emri yerine getirmez.

MEMURA KANUNİ GÖREVİNİN DIŞINDA İŞ VERİLİRSE..

657 sayılı Kanunun 45. maddesinde memura hizmet sınıfı dışında görev verilemeyeceği açık hüküm altına alınmıştır. Buna rağmen memura hizmet sınıfının dışında emir verilirse ve bu emir yazılı olursa, memur bu emri yerine getirir ancak, usulüne uygun şikayet ya da idare mahkemesinde dava açma yolına başvurabilir.

VERİLEN BİR EMİR YAPILMAZ İSE NE OLUR?

657 sayılı Kanunun 125. maddesine göre, verilen bir emrin yerine getirilmesinde kayıtsızlık göstermek veya düzensiz davranmak uyarı cezasını; bu görevin yerine getirilmesinde kusurlu davranmak kınama cezasını; bu görevi kasıtlı olarak yapmamak ise, aylıktan kesme cezasını gerektirmektedir.

Bu nedenle, Türk Ceza Kanununa göre “suç” olmayan bir görev, eğer mevzuata aykırı olmasına rağmen yazılı olarak verilmiş ise, bu görev yerine getirilmelidir.

Ancak memurun idari dava yoluna başvurma hakkı saklıdır.

MEMUR VERİLEN EMRE İTİRAZ EDEBİLİR Mİ?

Devlet memurlarının şikayet ve müracaatlarını düzenlemek üzere, çıkarılmış bir Yönetmelik bulunmaktadır. Bu yönetmelik hükümlerine göre, memurlar amirleri veya kurumlarınca haklarında uygulanan işlemler hakkında şikayet ve müracaat hakkına sahiptir.

Ancak şikayet veya müracaatın mutlak surette , “söz veya yazı ile en yakın amirden başlanarak silsile yolu ile ve şikayet edilen amirler atlanarak” yapılması gerekmektedir.

Bu husus çok önemlidir. Zira bu silsile takip edilmezse, memura disiplin cezası verilir.

Exit mobile version