Kadın memura hamilelik döneminde kullanacağı izinler ve diğer bazı haklar 657 sayılı Devlet Memurları Kanunuyla düzenlenmiştir.
Eşi hamile olan erkek memurun, eşinin hamilelik sürecinde, eşinin hamileliğine bağlı kullanabileceği kanuni bir izin hakkı olmamakla birlikte, Devlet Personel başkanlığının bu konuda bir mütaalası bulunmaktadır.
Memurların izin haklarını düzenleyen Devlet Memurları Kanunun ilgili maddelerine bakmak gerekirse,
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun değişik 102 nci maddesinde, memurların hizmet yılları itibariyle yıllık izinlerini nasıl ve ne şekilde kullanacakları; değişik 104 üncü maddesinde, doğum, evlenme ve ölüm gibi hallerde ve bu hallerden başka mazerete dayalı verilecek mazeret izinlerinin süresi ve esasları; 105 inci maddesinde, memurların hastalanmaları halinde verilecek hastalık izinleri ile memurlara verilecek refakat izninin süre ve esasları; değişik 108 inci maddesinde ise, memurların bakmakla yükümlü olduğu veya memur refakat etmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerinden birinin ağır bir kaza geçirmesi veya önemli bir hastalığa tutulmuş olası hallerinde bu hallerini raporla belgelendirmeleri şartıyla verilecek aylıksız izinlerle, bazı durumların gerçekleşmesi halinde verilecek aylıksız izinlerin süre ve esasları hükme bağlanmıştır.
Ayrıca günün 24 saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışma saat ve usulünün tespitine ilişkin 101.maddesinde halime kadın memurların nöbet tutmasıyla ilgili düzenlemeye gidilmiştir.
Hamile Memura tanınan haklar.
1-Hamile Memurun Doğum Öncesi Mazeret İzni Hakkı:
Kadın memur, doğum yapmasından önceki 8 hafta için analık izni (mazeret izni) kullanabilir. Çoğul gebelik (ikiz veya daha fazla) durumunda, bu izin 10 hafta olur.
Ancak, beklenen doğum tarihinden sekiz hafta öncesine kadar sağlık durumunun çalışmaya uygun olduğunu tabip raporuyla belgeleyen kadın memur, istemesi halinde doğumdan önceki üç haftaya kadar çalışmaya devam edebilir. Bu şekilde rapora dayanarak doğum öncesinde çalışılmaya devam edilen süreler, doğum sonrası kullanabileceği analık izni süresine eklenmektedir.
Öte yandan, doğumun erken gerçekleşmesi durumunda, hamilelik dönemine ilişkin analık izninin kullanılamayan bölümü doğum sonrası analık iznine ilave edilmektedir.
Ayrıca, doğum öncesi analık izninin başlaması gereken tarihten önce gerçekleşen doğumlarda ise doğum tarihi ile analık izninin başlaması gereken tarih arasındaki süre doğum sonrası analık iznine ilave edilmektedir.
2-Hamile Memurun Gece Nöbeti Tutmama Hakkı:
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 6495 sayılı kanunla değişik 101 nci maddesine göre, 24 saat devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan kadın memura;
•Hamileliğinin 24 üncü haftasından itibaren gece nöbeti ve gece vardiyası görevi verilemez.
•Ayrıca, tabip raporunda belirtilmesi halinde, hamileliğinin 24 üncü haftasından önceki sürelerde, gece nöbeti ve gece vardiyası görevi verilemez.
657 sayılı Kanunun 101. maddesinde geçen ifade aşağıdaki gibidir:
“Kadın memurlara; tabip raporunda belirtilmesi halinde hamileliğin yirmidördüncü haftasından önce ve her halde hamileliğin yirmidördüncü haftasından itibaren ve doğumdan sonraki iki yıl süreyle gece nöbeti ve gece vardiyası görevi verilemez. Engelli memurlara da isteği dışında gece nöbeti ve gece vardiyası görevi verilemez.”
3-Eşi Hamile olan erkek memurun izin hakkı var mı?
657 sayılı Devlet Memurları Kanununda bakmakla yükümlü olduğu eşi, çocukları, anne ve babasının hastalıkları sebebiyle sağlık kurum ve kuruluşlarına müracaat ederek söz konusu kurum ve kuruluşlarca muayene edilmesi sırasında ya da muayene sonrası tetkik ve tahlillerde geçirdiği sürelerde bahsi geçen kişilere refakat eden Devlet memuruna ne şekilde izin verileceğine ilişkin herhangi bir hüküm bulunmamaktadır.
Ancak Devlet Personel Başkanlığı konuyla ilgili olarak aşağıdaki mütaalada bulunmuştur.
“- Bakmakla yükümlü olduğu kişiler ile bakmakla yükümlü olmadığı eşi, çocukları, anne ve babasının hastalanması sebebiyle sağlık kurum ve kuruluşlarına müracaat ederek söz konusu kurum ve kuruluşlarca muayene edilmesi sırasında ya da muayene sonrası tetkik ve tahlillerde geçirdiği sürelerde bahsi geçen kişilere refakat eden Devlet memuruna izin verilmesi hususunda gerekli kolaylığın sağlanması gerektiği ve bu iznin suistimal edilmesinin önüne geçilmesi amacıyla kamu kurum ve kuruluşlarca bahsi geçen duruma ilişkin belge istenebileceği,
– Bakmakla yükümlü olduğu kişiler ile bakmakla yükümlü olmadığı eşi, çocukları, anne ve babasının hastalanması sebebiyle sağlık kurum ve kuruluşlarına müracaat ederek söz konusu kurum ve kuruluşlarca muayene edilmesi sırasında ya da muayene sonrası tetkik ve tahlillerde geçirdiği sürelerde söz konusu kişilere refakat etmesi amacıyla Devlet memuruna verilen iznin bahsi geçen personelin yıllık izninden veya mazeret izninden düşülmemesi gerektiği,
mütalaa edilmektedir.”