Doğum yapan memurun izin hakları, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 36, 104 ve 108.Maddelerinde düzenlenmiştir.
Doğum yapan memura, evlat sahibi olmasına istinaden öncelikle,
•analık izni(doğum mazeret izni),
•süt izni,
•engelli çocuk hastalık izni ve
•yarı zamanlı çalışma izni
kullandırılır.
Ardından kadın memur isterse, aylıksız izin kullanabilir.
Analık İzni(Doğum Mazereti İzni)
Doğum yapan memura, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 104.Maddesinin (A) numaralı bendine göre, doğumdan önce sekiz, doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı hafta süreyle analık izni veriliyor.
Çoğul gebelik durumunda, doğum öncesi sekiz haftalık analık izni süresine iki hafa ekleniyor.
Ancak beklenen doğum tarihinden sekiz hafta öncesine kadar sağlık durumunun çalışmaya uygun olduğunu tabip raporuyla belgeleyen kadın memur, isteği hâlinde doğumdan önceki üç haftaya kadar kurumunda çalışabiliyor.
Bu durumda, doğum öncesinde bu rapora dayanarak fiilen çalıştığı süreler doğum sonrası analık izni süresine ekleniyor.
Doğumun erken gerçekleşmesi sebebiyle, doğum öncesi analık izninin kullanılamayan bölümü de doğum sonrası analık izni süresine ilave ediliyor.
Doğum öncesi analık izninin başlaması gereken tarihten önce gerçekleşen doğumlarda ise doğum tarihi ile analık izninin başlaması gereken tarih arasındaki süre doğum sonrası analık iznine ilave ediliyor.
Doğumda veya doğum sonrasında analık izni kullanılırken annenin ölümü hâlinde, isteği üzerine memur olan babaya anne için öngörülen süre kadar izin veriliyor.
Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memurlar ile memur olmayan eşin münferit olarak evlat edinmesi hâlinde memur olan eşlerine, çocuğun teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta süre ile izin veriliyor. Bu izin evlatlık kararı verilmeden önce çocuğun fiilen teslim edildiği durumlarda da uygulanıyor.
Süt İzni
Kadın memura, çocuğunu emzirmesi için doğum sonrası analık izni süresinin bitim tarihinden itibaren ilk altı ayda günde üç saat, ikinci altı ayda günde birbuçuk saat süt izni verilir. Süt izninin hangi saatler arasında ve günde kaç kez kullanılacağı hususunda, kadın memurun tercihi esastır.
Engelli Çocuk Hastalık İzni
Bayan memura, en az yüzde 70 oranında engelli ya da süreğen hastalığı olan çocuğunun (çocuğun evli olması durumunda eşinin de en az yüzde 70 oranında engelli olması kaydıyla) hastalanması hâlinde hastalık raporuna dayalı olarak bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar mazeret izni verilir.
Ancak bu izni, bayan memurun eşi kullanmışsa, kendisi kullanamaz. Çünkü aynı hak erkek eş için de geçerlidir.
Yarı Zamanlı Çalışma İzni
Doğum sonrası analık izni süresi sonunda kadın memur, isteği hâlinde çocuğun hayatta olması kaydıyla analık izni bitiminde başlamak üzere ayrıca süt izni verilmeksizin birinci doğumda iki ay, ikinci doğumda dört ay, sonraki doğumlarda ise altı ay süreyle günlük çalışma süresinin yarısı kadar çalışabilir.
Çoğul doğumlarda bu sürelere birer ay ilave edilir.
Çocuğun engelli doğması veya doğumdan sonraki on iki ay içinde çocuğun engellilik durumunun tespiti hâllerinde bu süreler on iki ay olarak uygulanır.
Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memurlar ile memur olmayan eşin münferit olarak evlat edinmesi hâlinde memur olan eşleri de, istekleri üzerine “analık izni(doğum mazereti izni)” olarak sekiz haftalık iznin bitiminden itibaren bu haktan aynı esaslar çerçevesinde yararlanır. Memurun çalışacağı süreler ilgili kurum tarafından belirlenir.
Memur, yukarıda bahsedilen mazeret izinleri sırasında fiili çalışmaya bağlı her türlü ödemeler hariç malî haklar ile sosyal yardımlardan mahrum bırakılamaz.
Aylıksız İzin
Doğum yapan memura, “analık izni(doğum mazereti izni)” süresinin veya “yarı zamanlı çalışma izni” süresinin bitiminden; eşi doğum yapan memura ise, doğum tarihinden itibaren istekleri üzerine yirmidört aya kadar aylıksız izin verilir.
Aylıksız izin kullanırken memurun kademe/derece ilerlemesi durur mu?
Durmaz. Aylıksız izin süreleri, her yıl için bir kademe ilerlemesi ve her üç yıl için bir derece yükselmesi verilmek suretiyle değerlendirilir.