Maden işyerlerinin yeraltı işlerinde çalışan sigortalılara sigortalı olarak çalıştıkları işyerlerinin bazı özellikleri nedeniyle farklı düzenlemeler öngörülmüştür. Bu sigortalıların yararlanacakları hakları tespit etmede sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladıkları tarih önem arz etmektedir.
Ekim/2008 öncesi sigortalı sayılanlardan;
– En az 20 yıldan beri Bakanlıkça tespit edilen maden işyerlerinin yeraltı işyerlerinde sürekli çalışan ve bu işlerde en az 5000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödeyen sigortalılara,
– En az 25 yıldan beri Bakanlıkça tespit edilen maden işyerlerinin yeraltı işyerlerinde yeraltı münavebeli işlerinde çalışan ve bu işlerde en az 4000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödeyen sigortalılara,
herhangi bir yaş şartı aranmaksızın yaşlılık aylığı bağlanabilmektedir.
– 50 yaşını dolduran ve malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi çalışmalarının en az 1800 gününü Bakanlıkça tespit edilen maden işyerlerinin yeraltı işlerinde geçirmiş olan sigortalılara da sigortalı olarak işe giriş tarihi 8/9/1999 dan önce olanlara 5000 gün veya 15 yıllık sigortalılık süresi ve en az 3600 gün, sigortalı olarak işe giriş tarihi 8/9/1999 dan sonra olanlara ise 7000 gün veya 25 yıllık sigortalılık süresi ve en az 4500 prim gün sayısı koşullarının yerine gelmesi halinde, yaşlılık aylığı bağlanacaktır.
Ayrıca, sigortalıların maden işyerlerinin yer altı işlerinde geçen çalışmalarının en az 1800 gün olması halinde, yaşlılık aylığı bağlanmasında bu çalışmalarının dörtte biri toplam prim ödeme gün sayılarına ilave edilmektedir. Ancak sigortalıların bu haktan yararlanabilmeleri için Ekim/2008 tarihinden önce bu işlerde sigortalı olarak çalışmaya başlamaları gerekmektedir.
Ekim/2008 sonrası sigortalı sayılanlardan;
Bakanlıkça tespit edilen maden işyerlerinin yeraltı işlerinde sürekli veya münavebeli olarak en az 20 yıldan beri çalışan sigortalılar için yaş şartı 50 olarak uygulanmakta; buna göre, sigortalıların en az 20 yıldan beri çalışması, 50 yaşını doldurması ve 7200 gün prim ödemesi durumunda bu kapsamdaki sigortalılara Kurumumuzca yaşlılık aylığı bağlanabilmektedir
Fiili hizmet süresi zammı, ağır ve yıpratıcı işlerde(maden işlerinde yeraltı çalışması gibi) çalışan sigortalılara yönelik bir düzenlemedir. Eski sosyal güvenlik kanunları, fiili hizmet süresi zammı için, farklı esas ve süreler belirlemekte iken, 5510 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesi ile fiili hizmet süresi zammı, yeniden düzenlenmiş, sosyal güvenlik kurumlarına göre farklılıklar kaldırılarak norm birliği sağlanmıştır.
Fiili Hizmet Süresi Zammından Maden İşlerinde Yeraltında Çalışanlar Yararlanabilir
Maden ocakları (elementer cıva bulunduğu saptanan cıva maden ocakları hariç), kanalizasyon ve tünel yapımı gibi yer altında yapılan işlerde çalışanların 360 günlük primlerine 180 gün ilave edilmektedir. Yani kişi iki gün yer altında çalışıp primi bildirildiyse, bu 3 gün olarak sayılmaktadır.
Fiili Hizmet Süresi Zammı Nasıl Değerlendirilir?
Fiili hizmet süresi zammı, yararlanmaya hak kazanan sigortalılar için 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra Kanunda belirtilen işyeri ve/veya işlerde geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için;
60 gün eklenecekse (FHSZ kapsamında çalışılan gün sayısı x 60/360),
90 gün eklenecekse (FHSZ kapsamında çalışılan gün sayısı x 0,25),
180 gün eklenecekse (FHSZ kapsamında çalışılan gün sayısı x 0,50),
formülü uygulanarak hesaplanmaktadır.
Sigortalının işyeri türüne istinaden Kanunda yapılan ayrıma göre prim ödeme gün sayılarına eklenecek fiili hizmet süresi zammında bazı süre sınırlamaları da getirilmiştir.
5510 sayılı Kanunda öngörülen fiili hizmet süresi zammının yarısı üç yılı geçmemek üzere diğer bazı şartları taşımaları halinde Kanunda yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen emeklilik yaş hadlerinden indirilmektedir. Ancak, yaş haddi indirimindeki süre sınırı yer altı işlerinde çalışanlar için uygulanmaz.
Sigortalıların farklı fiili hizmet süresi zammına tabi işyerinde çalışması halinde, yaş haddinden indirim yapılması için gerekli olan 3600 günün tespitinde tüm işyerlerinde geçen hizmetler dikkate alınır. Ancak, yapılacak yaş indirimine esas fiili hizmet süresi zammı hesaplanırken, yeraltı işyerlerindeki süreler ile diğerleri ayrı olarak değerlendirilir.
Tarım sigortalılığından hizmet akdi ile nasıl emekli olunur?
Tarım sigortalılığında kendi nam ve hesabına çalışanlar nasıl emekli olur?
(sgk.gov.tr)