Özel kanunlarda belirtilen şartlarla Devlet memurlarına tanınmış olan emeklilik hakkı, bazı hallerde kaybedilebilmektedir.
Emeklilik hakkı
Anayasamızın 60’ıncı maddesinde “Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar.” denilmiştir.
Öte yandan, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun;
-“Güvenlik” başlıklı 18 inci maddesinde; “Kanunlarda yazılı haller dışında Devlet memurunun memurluğuna son verilmez, aylık ve başka hakları elinden alınamaz.”
-“Emeklilik” başlıklı 19 uncu maddesinde; “Devlet memurlarının, özel kanununda yazılı belirli şartlar içinde, emeklilik hakları vardır.”
-“Emeklilik hakları” başlıklı 187 inci maddesinde; “Devlet memurlarının emeklilik ve malûllük hallerinde kendilerinin, ölümleri halinde dul ve yetimlerinin sahip bulundukları haklar emeklilik kanunlarıyla düzenlenir.”
denilmiştir.
Bu hükümler çerçevesinde, “5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu” ve “5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu” ile Devlet memurlarının emeklilik hakları da düzenlenmiştir.
1/10/2008 öncesinde 5434 sayılı Kanuna tabi bir göreve başlamış olan Devlet memurları hakkında 5434 sayılı Kanuna (ve mülga hükümlerine) göre emeklilik işlemleri yürütülürken, söz konusu tarihten sonra göreve başlayan memurlar hakkında ise 5510 sayılı Kanun hükümlerine göre emeklilik işlemleri yürütülmektedir.
Emeklilik haklarını ortadan kaldıran haller
**5434 sayılı Kanuna tabi olanlar
5434 sayılı Kanunun (mülga) 92 nci maddesinde, Emekli Sandığı iştirakçilerinin emeklilik hakkını hangi hallerde kaybedecekleri belirtilmiştir. Bu madde mülga olmakla birlikte, 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesine istinaden ilgilileri hakkında hüküm ifade etmeye devam etmektedir.
Emeklilik hakkının hangi hallerde kaybedileceğinin belirtildiği söz konusu düzenlemeye göre;
-Türk vatandaşlığından çıkarılma,
-Türk vatandaşlığını bırakma,
-Yabancı memleket uyruğuna girme (Türk vatandaşlığını muhafaza edenler hariç)
hallerinde, 5434 sayılı Kanun ile tanınan emeklilik hakları kaybedilir.
Yukarıda belirtilen sebeplerle emekliliğe ilişkin haklarını kaybedenler ( almakta olduğu emekli aylığı kesilen veya emekli aylığı bağlanma hakkını kaybeden), emeklilik haklarının kaybedilmesi sebeplerinin ortadan kalkması üzerine müracaatta bulunmaları halinde, takip eden aybaşından itibaren bu haklarına yeniden kavuşurlar.
**5510 sayılı Kanuna tabi olanlar
5510 sayılı Kanunun 92 nci maddesinde; sigortalılığın, bu Kanunda sayılan sigortalı sayılma şartlarının kaybedilmesi veya ölüm halinde sona ereceği hüküm altına alınmıştır.
Öte yandan, hem 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu” ve hem de “5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu”nda, emeklilik haklarının kaybedilmesine neden olacak haller arasında, Devlet memurlarının; istifa etmesi, disiplin cezası alması, görevden uzaklaştırılması, meslekten çıkarılması, görevine son verilmesi gibi hallerin yer almadığı görülmektedir.