Çeşitli kadro veya görevler için belirlenmiş olan ek gösterge ile makam tazminatı ve buna bağlı olarak öngörülen temsil veya görev tazminatlarına emeklilik bakımından hak kazanılması, bazı süre kurallarına bağlanmıştır.
Devlet memuru olarak görev yapanlardan, 01.10.2008 tarihinden önce işe girmiş olanlar hakkında geçerli olan süre kuralları, bu tarihten sonra işe giren Devlet memurları hakkındaki uygulamanın farklı olması nedeniyle, bu memurlar hakkında uygulanmamaktadır.
Öte yandan, 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu hükümlerinden bazıları 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile yürürlükten kaldırılmış olmakla birlikte, 5510 sayılı Kanunun geçici maddeleri hükümlerine istinaden, 01.10.2008 tarihinden önce haklarında 5434 sayılı Kanun hükümleri uygulanmış olan Devlet memurları hakkında aynı Kanunun kaldırılan hükümlerinin uygulanmasına devam olunmaktadır.
Devlet memurlarının çalışırken yararlandıkları ek gösterge ile makam ve temsil/görev tazminatına emeklilik bakımından nasıl hak kazanacakları konusunda yapılan bu çalışmada, memurların 1 Ekim 2008 tarihinden önce veya sonra göreve başlamış olma durumlarına göre açıklama yapılmaya çalışılmıştır.
A-1 EKİM 2008 TARİHİNDEN ÖNCE MEMUR OLANLAR
Devlet memurlarından, 1 Ekim 2008 tarihinden önce 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanununa tabi olarak görev yapmış olanların, ek gösterge ile makam ve temsil/görev tazminatlarına emeklilik bakımından nasıl hak kazanacaklarına ilişkin düzenlemeler, 5434 sayılı Kanunun ek maddelerinde yer almıştır.
1-Ek gösterge
a) 6 ay kesenek ödemek zorunda olanlar
Ek göstergeli veya daha yüksek ek göstergeli bir göreve atanan Devlet memurlarına; atandıkları görevin ek göstergesi üzerinden emekli aylığı veya malullük aylığı bağlanması ve emekli ikramiyesi ödenebilmesi veya toptan ödeme yapılabilmesi için, atandıkları görevin ek göstergesi üzerinden, bu göreve başladıkları tarihten itibaren en az 6 ay süreyle emekli kesenek ve kurum karşılığı ödenmiş olması gerekecektir.
Devlet memurlarının daha önce bulundukları kadrolar veya aylık almakta oldukları dereceler için belirlenmiş olan ek göstergelerin, halen bulundukları kadrolar veya aylık almakta oldukları dereceler için belirlenen ek göstergelerden daha yüksek olması durumunda ise, emeklilik bakımından haklarında, daha önce hak etmiş oldukları (en az 6 ay kesenek ve karşılık ödenen) en yüksek ek gösterge uygulanacaktır.
Bir ek göstergenin emeklilik bakımından hak edilebilmesi için, o ek gösterge üzerinden hesaplanacak kesenek ve kurum karşılıklarının 6 ay süre ile Sosyal Sigortalar Kurumuna ödenmiş olması gerekmektedir.
Burada söz konusu olan 6 aylık süre, memurların ilgili ek göstergeli görevde çalışmaları gereken süre olmayıp, o ek gösterge üzerinden kesenek ve kurum karşılığı ödenmiş olan ay sayısıyla ilgilidir. Bazı durumlarda 5 ay 1 gün süreyle bir görevde bulunmuş olmak o görevin ek göstergesini hak etmek için gerekli olan 6 aylık sürenin tamamlanması anlamına gelebilmektedir.
Örneğin, bir ayın 14 üncü günü göreve başlayan ve bir gün sonra o görevin ek göstergesi üzerinden kişi ve kurum kesenekleri kesilen memur, 5 ay bu görevde bulunduktan sonra o ayın 15 inde maaşını alıp görevinden ayrıldığında, 6 ay süre ile emekli keseneği (sosyal güvenlik primi) ödemiş olmakla birlikte toplam 5 ay 1 gün çalışmak suretiyle o görevin ek göstergesine emeklilik bakımından hak kazanmış dolacaktır.
b) 6 ay kesenek ödemek zorunda olmayanlar
-Bakanlar Kurulu Kararı ile atananlar,
-Ortak kararnameyle atananlar,
-İlgili mevzuatı uyarınca mesleğe özel yarışma sınavı ile giren ve belirli süreli meslek içi eğitimden sonra özel bir yeterlilik sınavı sonunda atanılan görevlerde bulunanlar,
-Emniyet Hizmetleri Sınıfına dahil kadrolarda görev yapanlar,
-Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanununa tabi olanlar,
-Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanununa tabi olanlar,
-Askeri Hakimler Kanununa tabi olanlar
-Uzman Jandarma Kanununa tabi olanlar,
-Uzman Erbaş Kanununa tabi olanlar,
-Yaş haddi, vazife malullüğü veya ölüm nedeniyle altı aylık süreyi tamamlayamayanlar
hakkında yapılacak emeklilik işlemlerinde 6 ay kesenek ve kurum karşılığı ödenmiş olması şartı aranmaz. Herhangi bir müşavirlik görevine atanmış olanlar hakkında ise 6 ay kesenek ödeme şartı aranır.
Bulundukları göreve ilişkin ek göstergeye emeklilik bakımından hak kazanmak için aranan 6 aylık kesene ve kurum karşılığı ödeme şartına tabi olmayan Devlet memurlarının, bu kapsamdaki bir göreve ilişkin ek göstergeyi emeklilik bakımından hak edebilmeleri için herhangi bir süre şartı getirilmemiş olmakla birlikte, ilgili görevin ek göstergesi üzerinden kesenek ve kurum karşılığının en az 1 defa kesilmiş olması gerekecektir.
Örneğin, bir ayın 14 üncü günü ortak kararnameyle atanan bir memur, bir gün sonra maaşını alıp görevden ayrıldığında, o aya ait kesenek ve kurum karşılığı atanıp ayrıldığı görevin ek göstergesi üzerinden kesilmiş olacağından, bu ek göstergeyi emeklilik bakımından hak etmiş sayılacaktır.
2-Makam tazminatı
Makam tazminatı ödenmesini gerektiren görevlerde toplam 2 yıl bulunduktan sonra emekliye ayrılanlara, makam tazminatı ile bu tazminata bağlı belirlenen temsil veya görev tazminatları, ilgili Devlet memurlarının bulundukları en üst görevleri esas alınarak ödenir.
Devlet memurlarının makam tazminatına ve temsil/görev tazminatına emeklilik bakımından hak kazanabilmeleri için, makam tazminatı öngörülen görevlerde 2 yıl süre ilie görev yapmış olmaları gerekmektedir.
En az 2 yıl süre ile makam tazminatı olan görevlerde çalışmış olan memurlar, bulundukları görevlerden en yüksek makam tazminatı belirlenmiş olan görevin makam tazminatına emeklilik bakımından hak kazanmış sayılırlar. Ayrıca, emeklilikte esas alınacak makam tazminatına ilişkin görevde 2 yıl çalışılmış olması da şart değildir.
Örneğin; 2000 makam tazminatı göstergeli bir görevde 10 ay, 3000 makam tazminatı göstergeli bir görevde 13 ay ve 7000 makam tazminatı göstergeli 1 ay çalışan Devlet memuru, emeklilik bakımından 7000 makam tazminatı göstergesini ve buna bağlı temsil tazminatına hak kazanmış olacaktır.
B-1 EKİM 2008 TARİHİ VE SONRASINDA MEMUR OLANLAR
1 Ekim 2008 tarihi ve sonrasında memuriyete girenlerin emekli aylıkları, hizmet sürelerine ilişkin ortalama aylık kazanç ve aylık bağlama oranı esas alınarak belirlenmektedir.
Bu nedenle, görevde iken yararlanılan ek gösterge ve makam tazminatlarının yüksek olmasından çok, bu ödemelerden daha uzun uzun süre yararlanılmış olması emeklilik bakımından önem taşıyacaktır.
Memurların görevde ilken yararlandıkları, makam tazminatı ve buna bağlı temsil/görev tazminatı miktarı ile ek gösterge miktarının yüksek olması, kesilecek sigorta primlerinin de yüksek olmasını sağlayacağından, bu ödemelerin yüksek olduğu görevlerde uzun süre bulunulması ortalama aylık kazancı artıracak ve bu da emekliliğe ilişkin haklara olumlu yansıyacaktır.
Bu nedenle, 1 Ekim 2008 ve sonrasında memuriyete girenler için, emeklilik bakımından ek gösterge veya makam tazminatının hak edilmesinden veya bunun için belli bir süre o görevde çalışılmış olması gereğinden söz edilemeyeceği değerlendirilmektedir.
(memurunyeri.com)