Geçici iş görmezlik ödeneği nedir ve kimler faydalanabilir?

Çalışanlar.Net-Geçici iş göremezlik ödeneği, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği‘nde şöyle tanımlanmıştır. Geçici iş göremezlik ödeneği, iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hâllerinde Kanunda belirtilen geçici iş göremezlik sürelerinde verilen ödenektir.

Geçici iş göremezlik ise, sigortalının iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hâllerinde Sosyal Güvenlik Kurumunca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulu raporlarında belirtilen istirahat süresince geçici olarak çalışamama hâlidir.

Sigortalıya, çalışması halinde elde edeceği gelirden yoksun kaldığı için, istirahatli kaldığı süre boyunca geçici iş göremezlik ödeneği verilmektedir. Geçici iş göremezlik ödeneğine hak kazanabilmek için, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ile anlaşmalı sağlık kuruluşlarının hekim veya sağlık kurullarınca verilecek raporlarla iş göremezliğe sebebiyet veren durumun ortaya konması gereklidir.

Geçici iş göremezlik ödeneği şartları ve kaç gün süreyle ödeneceği

Geçici iş göremezlik ödeneği, SGK’ca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından istirahat raporu alınmış olması şartıyla;

a) İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğe uğrayan sigortalıya her gün için,

b) 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi(ücretli çalışanlar) ile 5 inci maddesi(kısıtlı sigorta kollarının uygulandığı çalışanlar) kapsamındaki sigortalılardan hastalık sigortasına tabi olanların, hastalık sebebiyle iş göremezliğe uğramaları hâlinde, iş göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla geçici iş göremezliğin üçüncü gününden başlamak üzere her gün için,

c) Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile (b) bendinde(bağımsız çalışan bağ-kurlular)belirtilen muhtarlar ve sigortalı kadının analığı hâlinde, doğumdan önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla, doğumdan önceki ve sonraki sekizer haftalık sürede, çoğul gebelik hâlinde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki haftalık süre ilave edilerek çalışmadığı her gün, sigortalı kadının isteği ve hekimin onayı ile doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışılması hâlinde, sigortalının bu sürede çalışmamış olması şartı ile sigortalının isteği ve hekim raporu ile doğum öncesinde kullanılmayan sürenin beş haftaya, çoğul gebelik hâlinde yedi haftaya kadar olan kısmından doğum sonrasına ilave edilen her gün için,

verilir.

Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı sayılanlara, iş kazası veya meslek hastalığı ya da analık hâllerinde genel sağlık sigortası dâhil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması şartıyla yatarak tedavi süresince veya yatarak tedavi sonrası bu tedavinin gereği olarak istirahat raporu aldıkları sürede her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilir. Ancak doğum öncesi ve sonrası geçici iş göremezlik ödeneği ödenebilmesi için yatarak tedavi şartı aranmaz.

İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve sigortalı kadının analığı halinde, verilecek geçici iş göremezlik ödeneği, yatarak tedavilerde Kanunun 17 nci maddesine göre hesaplanacak günlük kazancının yarısı, ayaktan tedavilerde üçte ikisidir.

Bir sigortalının, aynı zaman içinde ve aynı sigortalılık hâline tabi olacak şekilde birden fazla işyerinde çalışması hâlinde, ödeneklere esas tutulacak günlük kazancının tespitinde, üst sınır dikkate alınarak her bir işyeri için ayrı ayrı bulunacak günlük kazançların toplamı ödeneğe esas günlük kazancını oluşturur. Ayrıca, bir sigortalıda iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hâllerinden birkaçı birleşirse geçici iş göremezlik ödeneklerinden en yükseği verilir.

Sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış sigortalılardan, aynı özürlülük veya meslek hastalığı nedeniyle istirahat raporu alanlara, yazılı istek tarihinden itibaren Kanunun 18 inci maddesine göre hesaplanacak bir günlük geçici iş göremezlik ödeneği ile aylık sürekli iş göremezlik gelirinin otuzda biri arasındaki fark, her gün için geçici iş göremezlik ödeneği olarak verilir.

Kamu idarelerinde Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalışan sigortalılar ile toplu iş sözleşmesi yapılan iş yerlerinde çalışan sigortalılara ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği, yapılacak protokol ile sigortalılar için Kuruma ödenecek sigorta primine mahsup edilmek üzere, işverenleri tarafından Kurum adına sigortalılara ödenebilir. İşveren tarafından sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneğinin ödenmesi hâlinde, işverenin; geçici iş göremezlik ödeneğinin sigortalıya ödendiğini gösterir ödeme belgesini Kuruma ibrazından sonra, Kurum tarafından hesaplanarak bulunacak geçici iş göremezlik ödeneği toplamı, işverenin Kuruma olan borcuna, borcun olmaması hâlinde ise ilk prim borcuna mahsup edilir. İşyerinin kapanmış olması hâlinde ise iade edilir.

Geçici iş göremezlik ödeneği, buna ilişkin belge veya bilgilerin Kuruma intikalini takip eden yedi iş günü içinde geçmiş süreler için sigortalıların kendilerine, kanunî temsilcilerine, vekillerine veya sigortalının banka hesap numarasına ya da PTT Bank Şubelerine ödenmesi hususunda Kurum yetkilidir. Ancak, on günü aşan istirahat sürelerinde ödemeler, asgari on günlük tutar kadar yapılır.

Geçici iş göremezlik ödeneğinin ödenmesi esnasında Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrası (a) bendi kapsamındaki sigortalının;

a) İstirahatlı olduğu dönemde işyerinde çalışıp çalışmadığı,

b) Kazanç hesabına giren döneme ilişkin aylarda, prim, ikramiye ve bu nitelikteki arızi ödemeler,

c) Viziteye çıktığı/istirahatın başladığı tarih itibarıyla prim ödeme hâlinin devam edip etmediği,

işveren tarafından Kuruma elektronik ortamda bildirilir.

Sigortalının, geçici iş göremezlik ödeneği almasına esas istirahat raporu süresi içinde, sigortalılık hâlinin herhangi bir nedenle sona ermesi hâlinde istirahat süresince geçici iş göremezlik ödeneği ödenmeye devam edilir.

Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrası (b) bendi kapsamındaki sigortalılar sadece, istirahat raporlarıyla birlikte PTT bank veya banka hesap numaralarını Kuruma bildirirler, bunlardan Kurumca çalışmadığına dair beyan dışında bilgiler istenmez.

Geçici iş görmezlik ödeneğinin tutarı, hesaplanması ve ödeme şekli

5510 sayılı Kanun’a göre, geçici iş göremezlik ödeneği, yatarak tedavilerde prime esas günlük kazancın yarısı, ayakta tedavilerde ise prime esas kazancın üçte ikisi miktarında ödenmektedir. Bir sigortalıda iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinden bir kaçı birleşirse, geçici iş göremezlik ödeneklerinden en yükseği ödenmektedir.

İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde verilecek ödeneklerin veya bağlanacak gelirlerin hesabına esas tutulacak günlük kazanç; iş kazasının veya doğumun olduğu tarihten, meslek hastalığı veya hastalık halinde ise iş göremezliğin başladığı tarihten önceki 12 aydaki son üç ay içinde 80. maddeye göre hesaplanacak prime esas kazançlar toplamının, bu kazançlara esas prim ödeme gün sayısına  bölünmesi suretiyle hesaplanmaktadır.

Oniki aylık dönemde çalışmamış ve ücret almamış olan sigortalı, çalışmaya başladığı ay içinde iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğe uğrarsa verilecek ödeneklerin veya bağlanacak gelirlerin hesabına esas günlük kazanç; çalışmaya başladığı tarih ile iş göremezliğinin başladığı tarih arasındaki sürede elde ettiği prime esas günlük kazanç toplamının, çalıştığı gün sayısına bölünmesi suretiyle; çalışmaya başladığı gün iş kazasına uğraması halinde ise aynı veya emsal işte çalışan benzeri bir sigortalının günlük kazancı esas tutulmaktadır.

5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalıların 16.01.2008 tarih ve 2008/7 sayılı Genelge’de belirtilen usul ve esaslar doğrultusunda geçici iş göremezlik ödenekleri PTT üzerinden gerçekleştirilmektedir.

Sigortalılara, istirahatli kaldığı sürede, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından iş göremezlik ödeneği verildiği için, işverenin sigortalıya ücret ödeme ve sigortalı olarak bildirme zorunluluğu yoktur. Ancak işverenler isterse, sigortalıların Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan aldıkları istirahat parasını işçiden talep ederek, işçinin ücretini tam olarak ödeyebilir. İşveren tarafından raporlu işçiye ücretinin ödenmesi halinde sigorta priminin de yatırılması gerekmektedir

Geçici iş görmezlik ödeneği ile ilgili uygulamada karşılaşılan sorunlar

  • İşverenin elektronik ortamda iş göremezlik girişini yapmaması ya da geç yapması(İşverenler, sigortalıların işyerinde çalışmadıklarına dair bildirimi, istirahat süresini takip eden 5 iş günü içinde elektronik ortamda Sosyal Güvenlik Kurumu’na göndermek zorundadır. Bildirimi göndermeyen veya belirtilen süre dışında gönderen işverenler hakkında 5510 sayılı Kanun’un 102. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendine göre idari para cezası uygulanmaktadır. İşverenlerin bildirimleri hiç yapmaması halinde aylık brüt asgari ücretin beş katı tutarında, geç yapması halinde ise aylık brüt asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanmaktadır.)
  • Hastanelerden gelen raporlardaki yanlışlık ve eksiklikler,
  • Heyet tarafından düzenlenmesi gereken raporların, tek tabip tarafından düzenlenmesi,
  • İş göremezlik belgelerinin hastaneler tarafından SGK’ya geç gönderilmesi,
  • Sigortalıların geçici iş göremezlik ödeneğini kısa bir sürede alabilmeleri için, sağlık kuruluşlarından aldıkları istirahat belgelerini en kısa zamanda işyerine vermemeleri

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir